Dopamin Detoksu ile Anlık Mutluluklara Geri Dönebilir Miyiz?

Dopamin detoksu kavramını ilk olarak Oksijen Gazetesi’nde Ayşegül Çoruhlu’nun yazısı ile öğrendim. Dopamin detoksu nedir demeden önce dopamini tanıyalım. Dopamin, beynimizde bizi zevk hissettiren aktiviteler yapmaya motive eden bir nörotransmitterdir. Zevk aldığınız bir aktivite ile meşgul olduğunuzda beyninizde dopamin salgılanır. Peki bu konu benim neden ilgimi çekiyor? Eşim işten eve gelince koltukta en az 3 saat boyunca yatarak Instagram’da story izleyebilir. O kadar çok böyle kısa içerikler tüketiyor ki artık tahammül sınırı oldukça düşmüş durumda. Geçen gün arabada Spotify’dan müzik dinlerken 3 dakikalık bir müziğe bile tahammül edemediğini fark ettim. Her yeni şarkının yarısında sürekli diğer şarkıya geçti.

Özellikle sosyal medyanın bu kadar yaygınlaşmasıyla insanlarda sabrın, uzun süreli bir şeyden zevk almanın veya tahammülün kalmadığını düşünüyorum. Çünkü zevk aldığımız her an her şey elimizin altında ve hızlıca tüketebiliyoruz. Instagram’da hızlıca storyleri geçebiliyoruz, TikTok videoları izleyebiliyoruz hatta istediğimiz yemeği yaklaşık 7-8 dakikada kapımıza çağırabiliyoruz. Zevk veren aktiviteler arasında yemek yemek, içmek, en sevdiğiniz filmi izlemek, müzik dinlemek gibi basit şeyler, video oyunları oynamak, art arda Netflix izlemek veya  kumar oynamak gibi “yapay” uyaranlar yer almaktadır. Ne kadar çok video oyunu oynarsanız, ihtiyaçlarınızı karşılamak için o kadar çok oynamanız gerekebilir, bu da düzensiz oyun veya bağımlılığa yol açar.

Örneğin video oyunları bağımlılığını ele alalım. Beynimiz bir süre sonra uyarana alışır, bu da ihtiyaçlarımızı karşılamak için giderek daha fazla video oyunu oynamamız gerektiği anlamına gelir. Diğer faaliyetler, arzu ettiğimiz uyarana kıyasla daha az zevkli gelmeye başlar.

Bu yazı da ilgini çekebilir: Hayatınıza Doğru Yön Verebilmeniz için 10 Öneri

Ayrıca video oyunları oynamak rahat ve hareketsizdir ve zevk almak için fazla çaba gerektirmez. Sadece telefonunuzu veya bilgisayarınızı açıp oyunu oynamaya başlamanız yeterlidir ve neredeyse anında uyarım ve zevk almaya başlayacaksınız. Oyun oynamayı, spor salonuna gitmek gibi dopamin üreten daha az kullanışlı veya daha yüksek efor gerektiren aktivitelerle karşılaştırırsak, video oyunları oynamak daha rahat hissettirecektir. Oyun oynamanın anlık tatmini için diğer etkinlikleri ihmal etmeyi düşünebiliriz.

Dopamin Detoksu Nedir?

Dopamin fazlalığı gibi eksikliği de zararlıdır. Dopamin eksikliğinde de örneğin motivasyon, uyuşukluk gibi günlük yaşantımızı etkileyen ve bizi üretkenlikten alıkoyan etkiler görülebilmektedir. Dopamin detoksu kuralları içerisinde belki de en önemlisi denge. Yüksek miktarda dopamin üreten aktiviteler yapmayı bırakacağınız için, bunların yerine egzersiz gibi sizi tatmin edecek kadar dopamin üretecek aktivitelerle değiştirmeniz gerekecek.

Dopamin detoksunun amacı, tüm zevkli aktiviteleri ortadan kaldırmak değil, sizi bağımlı yapan ve hayatınızda sorunlara neden olan aktiviteleri durdurmaktır.

Buradaki anahtar, sizi gerçekten mutlu ve tatmin olmuş hissettiren ve sizi sağlıklı yapan faaliyetlerden dopamin üretmeye çalışmanızdır.

Dopamin detoksu nasıl yapılır? Bu detoksun mantığı dopamin seviyenizi çok yükseğe çıkaran tüm bağımlılık yapıcı faaliyetlerden kaçınmaktır. 

Detoksun ana fikrine gelelim; sosyal medya, video oyunları, kumar ve diğer bağımlılık yapan davranışlar gibi faaliyetlere bağımlı olmayı bırakmak. Anlık dopamin uyaranlarından kaçınacak ve bunları uzun sürede dopamin üreten daha sağlıklı aktivitelerle değiştireceksiniz.

Dopamin detoksu kaç gün yapılır? Genellikle 3 ay olarak önerilir. Ufak adımlarla başlamak isteyebilirsiniz. Kendinize haftalık hedefler belirleyin. Örneğin bir hafta boyunca sosyal medyaya girmeyeceğim gibi. Bu noktada şunu söylemek istiyorum dopamin detoksu ile ilgili kanıtlanmış araştırmalar yok.

Dopamin Detoksu Faydalı Mı?

İlk iki hafta her türden alışkanlığı yerleştirmede olduğu gibi zor olacaktır. Fakat bunları yine sağlıklı alışkanlıklarla değiştirerek geliştirebilirsiniz. Örneğin anlık atıştırmalıklarla ilgili bir sorununuz varsa; kahvenin yanında mutlaka küçük bir parça kurabiye yiyorsanız ve daha sonra bu size pişmanlık yaratıyorsa bu anlık hazdan vazgeçmeniz gerekebilir. Bunun yerine kahvenin yanında kurabiye yemeyeceğim kahvenin yanında bir parça badem yiyeceğim ya da kahveyle kitap okurum algısını kendinize uyarlayabilirsiniz.

Sonunda, daha olumlu hissetmeye ve düşünmeye başlayacaksınız, daha fazla enerjiniz olacak ve istekleriniz azalmaya başlayacak. Bir süre sonra artık oyun oynama ihtiyacı hissetmezsiniz ve plana sadık kaldığınız sürece hayatınız tamamen değişebilir.

Sevgilerle

Bu yazıyı beğendiyseniz sosyal medya hesaplarınızdan paylaşırsanız fazlasıyla teşekkür etmiş olursunuz.

Daha fazla bilgi için beni sosyal medyada takip etmeyi unutmayın – Facebook, Instagram, Pinterest ve Twitter.